Dùng thuốc hết hạn sử dụng nguy hiểm ra sao?

Đột nhiên bạn thấy đau đầu như búa bổ vào lúc nửa đêm và tìm được vỉ thuốc nhưng phát hiện ra thuốc đã hết hạn cách đây 3 năm. Liệu có an toàn khi uống thuốc này không?

Theo báo cáo nghiên cứu gần đây đăng trên tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (JAMA), thuốc có thể duy trì tác dụng trong 4 thập niên.

Ảnh minh họa

Hết hạn sử dụng nghĩa là gì?

Ngày hết hạn của thuốc là yêu cầu theo pháp luật được áp đặt bởi Cơ quan Quản lý Dược và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) từ năm 1979, theo Bản tin Y tế của Đại học Harvard.

Ngày hết hạn thuốc được cho là ngày mà “nhà sản xuất vẫn có thể đảm bảo tác dụng đầy đủ và sự an toàn của thuốc”. Nghiên cứu được thực hiện bởi FDA cho thấy khoảng 90% trong số hơn 100 loại thuốc, cả thuốc kê toa và thuốc tự mua đều còn công dụng tốt 15 năm sau ngày hết hạn.

Một báo cáo khác của Medscape khẳng định: Ngày hết hạn sử dụng của thuốc không biểu thị bao lâu một loại thuốc “thật sự ‘tốt’ hay an toàn để sử dụng” mà các giới chức y khoa đều nói rằng an toàn khi sử dụng thuốc đã hết hạn sử dụng.

Quá hạn sử dụng bao lâu thì vẫn an toàn?

Nghiên cứu của JAMA kéo dài trong 15 năm. Các nhà nghiên cứu phân tích 8 loại thuốc khác nhau với 14 thành phần hoạt tính quá hạn trong khoảng 28 - 40 năm. Hầu hết các thành phần hoạt tính đều còn 90% công dụng (mức tác dụng tối thiểu được chấp nhận). Chỉ có một số chất với mức công dụng dưới 90% là amphetamine (trị chứng ADHA và chứng ngủ rũ), phenacetin (một loại thuốc giảm đau) và aspirin.

Nguyên giám đốc chương trình thử nghiệm FDA, Francis Flaherty cho tờ Dược học ngày nay biết, “ngày quá hạn được nhà sản xuất ghi lên thuốc không có nghĩa là thuốc có thể được sử dụng lâu hơn” và những thời gian quá hạn này là để “quảng bá, hơn là lý do khoa học… bởi họ sẽ không thể thu được lợi nhuận đối với sản phẩm cứ nằm hàng chục năm trong tủ thuốc”.

Những ngoại lệ cần lưu ý

Những loại thuốc bạn không nên sử dụng khi đã quá hạn sử dụng là:

• Tetracycline (kháng sinh này mất hiệu quả sau hạn sử dụng dù các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu)
• Nitroglycerin (sử dụng để điều trị bệnh tim mạch)
• Insulin
• Kháng sinh dạng lỏng

Làm sao để quyết định nên hay không nên sử dụng thuốc đã quá hạn?

Người dân Hoa Kỳ tiêu tốn khoảng hơn 300 tỉ đô-la Mỹ hàng năm cho thuốc men, theo thống kê của JAMA. Vì thế, “mở rộng hạn sử dụng thuốc có thể giúp tiết kiệm được nhiều cho chi phí chăm sóc sức khỏe”.

Nếu hạn sử dụng của thuốc đã bị quá, thậm chí là nhiều năm - bạn nên xem xét kỹ đó là thuốc gì và bạn uống với mục đích gì. Nếu thuốc đó nằm trong số các ngoại lệ nói trên hoặc nếu sinh mạng của bạn phụ thuộc vào tác dụng 100% của thuốc đó thì hãy uống thuốc còn hạn sử dụng. Còn không, bạn có thể không gặp nguy hiểm gì và nếu bạn có thắc mắc thì hãy tham vấn dược sĩ.

Huệ Trần
(theo Reader’s Digest)